Tozlu Sözlük
Toplum Temalı Atasözleri
Toplum temasına ait atasözleri listesi.
Rastgele Atasözü
Toplum Temalı Atasözleri
Ağacın kurdu içinde olur
Atasözü: 'Ağacın kurdu içinde olur' - Bir topluluğa en büyük zararı, dışarıdan değil içeriden biri verir.
Ağaç kökünden yıkılır
Atasözü: 'Ağaç kökünden yıkılır' - Bir yapı veya toplum, en güçlü yerinden sarsılırsa çöker.
Ağaç ucuna yel değer, güzel kişiye söz değer
Atasözü: 'Ağaç ucuna yel değer, güzel kişiye söz değer' - Güzel ve dikkat çeken kişiler, her zaman eleştirilir veya konuşulur.
Ağaç yaprağıyla gürler (güzeldir)
Atasözü: 'Ağaç yaprağıyla gürler (güzeldir)' - Bir topluluk veya yapı, üyeleriyle güçlü ve anlamlıdır.
Ağanın eli tutulmaz
Atasözü: 'Ağanın eli tutulmaz' - Zengin veya güçlü kişi her istediğini yapar.
Ağası güçlü olanın, kulu suçlu olur
Atasözü: 'Ağası güçlü olanın, kulu suçlu olur' - Güçlü kişi suçtan kurtulur, zayıf olan cezayı çeker.
Ağlayanın malı gülene hayretmez
Atasözü: 'Ağlayanın malı gülene hayretmez' - Zorluk yaşayanın kaybı, fırsatçılar için kazanç olur.
Âlemin ağzı torba değil ki büzesin
Atasözü: 'Âlemin ağzı torba değil ki büzesin' - İnsanların konuşmasını engellemek mümkün değildir.
Altın eli bıçak kesmez
Atasözü: 'Altın eli bıçak kesmez' - Zengin kişiye zarar kolay kolay dokunmaz.
Analık fenalık (kara yamalık)
Atasözü: 'Analık fenalık (kara yamalık)' - Üvey annenin sevgisizliğini veya olumsuz davranışlarını anlatır.
Ar dünyası değil, kâr dünyası
Atasözü: 'Ar dünyası değil, kâr dünyası' - Günümüzde ahlâktan çok kazancın öne çıktığını eleştiren bir sözdür.
Arslanın adı çıkmış, çakallar baş keser
Atasözü: 'Arslanın adı çıkmış, çakallar baş keser' - Kötü ün yapan kişinin suçu olmasa da herkes onu suçlar.
Attan düşene yorgan döşek, eşekten düşene kazma kürek
Atasözü: 'Attan düşene yorgan döşek, eşekten düşene kazma kürek' - Toplum, güçlüye merhametli davranır ama zayıfa acımaz.
Balcı kızı daha tatlı
Atasözü: 'Balcı kızı daha tatlı' - Zenginlik veya bolluk içinde yaşayanlar, çevrelerinde daha cazip görünür.
Beyler buyruğu yoksula kan ağlatır
Atasözü: Beyler buyruğu yoksula kan ağlatır - Güç sahiplerinin aldığı kararlar en çok zayıfları etkiler.
Beylik çeşmeden su içme
Atasözü: Beylik çeşmeden su içme - Herkese ait olan şeyden faydalanırken dikkatli ol; sorumlusu belirsizdir.
Bir baş soğan bir kazanı kokutur
Atasözü: Bir baş soğan bir kazanı kokutur - Kötü bir kişi, iyi bir topluluğu bile bozabilir.
Bir elin sesi çıkmaz
Atasözü: Bir elin sesi çıkmaz - Yalnız başına hareket edenin gücü sınırlıdır.
Biri yer biri bakar, kıyamet ondan kopar
Atasözü: 'Biri yer biri bakar, kıyamet ondan kopar' – Adaletsizlik ve paylaşım eksikliği toplumsal huzursuzluk yaratır.
Bir kötünün yedi mahalleye zararı vardır (dokunur)
Atasözü: Bir kötünün yedi mahalleye zararı vardır (dokunur) - Kötü insanın etkisi sadece kendisini değil, çevresini de olumsuz etkiler.
Bir uyuz keçi bir sürüyü boklar
Atasözü: Bir uyuz keçi bir sürüyü boklar - Kötü huylu bir kişi, iyi bir topluluğun adını kirletebilir.
Biz bize benzeriz
Atasözü: 'Biz bize benzeriz' – Bir topluluk, millet veya grup kendi özellikleriyle tanınır.
Biz kırk kişiyiz, birbirimizi biliriz
Atasözü: 'Biz kırk kişiyiz, birbirimizi biliriz' – Küçük çevrelerde herkes birbirinin huyunu, davranışını iyi tanır.
Böyle gelmiş böyle gider
Atasözü: 'Böyle gelmiş böyle gider' – Köklü alışkanlıklar veya düzenler kolay değişmez.
Büyük balık küçük balığı yutar
Atasözü: 'Büyük balık küçük balığı yutar' – Güçlü olan, zayıf olanı ezer; dünyada adalet her zaman işlemez.
Cumhura muhalefet kuvveihatadandır
Atasözü: 'Cumhura muhalefet kuvveihatadandır' – Topluma karşı gelmek, yanlış ve hatalı davranışlardan kaynaklanır.
Çağrılan yere erinme, çağrılmayan yere görünme
Atasözü: 'Çağrılan yere erinme çağrılmayan yere görünme' – Davet edildiğin yere gönüllü git, çağrılmadığın yere gitme.
Çağrılan yere git, ar eyleme; çağrılmadığın yere gidip yerini dar eyleme
Atasözü: 'Çağrılan yere git ar eyleme çağrılmadığın yere gidip yerini dar eyleme' – Davet edilince gitmek, edilmeden gitmekten daha uygundur; aksi utanmaya yol açar.
Çağrılmayan yere çörekçiyle börekçi gider
Atasözü: 'Çağrılmayan yere çörekçiyle börekçi gider' – Davet edilmediği yere giden kişi, çıkar amacıyla gitmiştir.
Çobansız koyunu kurt kapar
Atasözü: 'Çobansız koyunu kurt kapar' – Lideri veya koruyucusu olmayan topluluk dağılır veya zarar görür.
Davacın kadı olursa yardımcın Allah olsun
Atasözü: 'Davacın kadı olursa yardımcın Allah olsun' – Adalet dağıtan kişi taraflı olursa, haklının işi zordur.
Davacısı kadı olanın yardımcısı Allah olsun
Atasözü: 'Davacısı kadı olanın yardımcısı Allah olsun' – Güçlüye karşı hakkını savunmak zordur.
Davetsiz gelen döşeksiz oturur
Atasözü: 'Davetsiz gelen döşeksiz oturur' – Çağrılmadığı yere giden kişi saygı ve ilgi beklememelidir.
Davetsiz yere kedilerle köpekler gider
Atasözü: 'Davetsiz yere kedilerle köpekler gider' – Kendine değer veren insan, çağrılmadığı yere gitmez.
Davul dengi dengine diye çalar
Atasözü: 'Davul dengi dengine diye çalar' – İnsanlar, kendilerine denk olanlarla anlaşır ve uyum sağlar.
Davulu biz çaldık, parsayı başkası topladı
Atasözü: 'Davulu biz çaldık, parsayı başkası topladı' – Emek verenin değil, fırsatçının kazandığı durumları anlatır.
Dayak cennetten çıkmıştır
Atasözü: 'Dayak cennetten çıkmıştır' – Disiplin ve eğitimin bazen sert yollarla sağlandığını belirtir.
Değirmenden gelenden poğaça umarlar
Atasözü: 'Değirmenden gelenden poğaça umarlar' – İnsanlar, belli yerden veya kişiden çıkar beklerler.
Değirmenin suyu nereden geliyor?
Atasözü: 'Değirmenin suyu nereden geliyor?' – Bir işin kaynağı veya gelirinin nereden sağlandığını sorgulamak gerekir.
Deli arlanmaz, soyu arlanır
Atasözü: 'Deli arlanmaz, soyu arlanır' – Ahlak dışı davranışlar yalnız yapanı değil ailesini de utandırır.
Deli deli akanı bura bura tıkarlar
Atasözü: 'Deli deli akanı bura bura tıkarlar' – Aşırılığa giden davranışlar sonunda engellenir.
Deli kız düğün etmiş, kendi baş sedire geçmiş
Atasözü: 'Deli kız düğün etmiş, kendi baş sedire geçmiş' – Kendini olduğundan üstün görenin davranışı gülünç olur.
Deniz kenarında dalga eksik olmaz
Atasözü: 'Deniz kenarında dalga eksik olmaz' – Hareketli veya karmaşık ortamlarda huzursuzluk kaçınılmazdır.
Destursuz bağa gireni sopa ile kovarlar
Atasözü: 'Destursuz bağa gireni sopa ile kovarlar' – İzinsiz davranan, tepkisini görür.
Deveci ile konuşan kapısını büyük açar
Atasözü: 'Deveci ile konuşan kapısını büyük açar' – Kiminle muhatap olduğunu bilmek gerekir; güçlüye göre davran.
Deve deve yerine çöker
Atasözü: 'Deve deve yerine çöker' – Her işin, her kişinin kendine göre bir yeri ve sınırı vardır.
Deveye bindikten sonra çalı ardına gizlenilmez
Atasözü: 'Deveye bindikten sonra çalı ardına gizlenilmez' – Kişi önemli bir konuma geldikten sonra eski halini gizleyemez.
Devletin malı deniz, yemeyen domuz
Atasözü: 'Devletin malı deniz, yemeyen domuz' – Kamunun malını sorumsuzca tüketen anlayışı eleştirir.
Devletli gözü perdeli olur
Atasözü: 'Devletli gözü perdeli olur' – Mevki sahibi kişi, halkın gerçek durumunu göremez.
Devletli yanını kaşısa yoksul para verecek sanır
Atasözü: 'Devletli yanını kaşısa yoksul para verecek sanır' – Zengin veya güçlü kişinin en küçük hareketi bile halkta umut uyandırır.
Devletliye dokun geç, fukaradan sakın geç
Atasözü: 'Devletliye dokun geç, fukaradan sakın geç' – Güçlüye karşı dikkatli, yoksula karşı ise duyarlı ol.
Dilden gelen elden gelse, her fukara padişah olur
Atasözü: 'Dilden gelen elden gelse, her fukara padişah olur' – Sözle değil, icraatla yardım değer kazanır.
Dilenciye hıyar vermişler de eğri diye beğenmemiş
Atasözü: 'Dilenciye hıyar vermişler de eğri diye beğenmemiş' – Eline geçen az şeyle yetinmeyen nankör insanlar eleştirilir.
Dinsizin hakkından imansız gelir
Atasözü: 'Dinsizin hakkından imansız gelir' – Zalim veya haksız birini, ondan daha gözü kara biri alt eder.
Dişi yalanmazsa erkek dolanmaz
Atasözü: 'Dişi yalanmazsa erkek dolanmaz' – Erkeklerin ilgisi, çoğu zaman kadınların tutumuna bağlıdır.
Doğruluk minarede kalmış onun da içi eğri
Atasözü: 'Doğruluk minarede kalmış onun da içi eğri' – Görünüşte doğru görünen şeyin içi bozuk olabilir.
El elden kalmaz, dil dilden kalmaz
Atasözü: 'El elden kalmaz, dil dilden kalmaz' - İnsanlar arasında iletişim ve haberleşme her zaman sürer.
El el ile, değirmen yel ile
Atasözü: 'El el ile, değirmen yel ile' - İş birliği ve destek olmadan hiçbir iş yürümez.
El elin nesine, gülerek gider yasına
Atasözü: 'El elin nesine, gülerek gider yasına' - İnsan, başkasının derdiyle tam anlamıyla ilgilenmez.
Eli boşa ‘ağa uyur’ derler; eli doluya ‘ağa buyur’ derler
Atasözü: 'Eli boşa ağa uyur derler; eli doluya ağa buyur derler' - İnsanın değeri, elindeki imkânlara göre değişir.
El ile gelen düğün bayram
Atasözü: 'El ile gelen düğün bayram' - Bir sıkıntı herkes içinse, katlanmak kolay olur.
Elin ağzı torba değil ki büzesin
Atasözü: 'Elin ağzı torba değil ki büzesin' - İnsanların konuşmasını engellemek mümkün değildir.
El mi yaman bey mi yaman? el yaman!
Atasözü: 'El mi yaman bey mi yaman, el yaman' - Halkın gücü, yöneticiden daha etkilidir.
Eşeğin kuyruğunu kalabalıkta kesme; kimi uzun der, kimi kısa
Atasözü: 'Eşeğin kuyruğunu kalabalıkta kesme; kimi uzun der, kimi kısa' - Ne yaparsan yap, herkesin farklı fikri olacaktır.
Et kokarsa tuzlanır, ya tuz kokarsa ne yapılır?
Atasözü: 'Et kokarsa tuzlanır, ya tuz kokarsa ne yapılır?' - Kendinden beklenen iyiliği yapmayan kişi en büyük zararı verir.
Faydasız baş mezara yaraşır
Atasözü: 'Faydasız baş mezara yaraşır' - İşe yaramayan insanın varlığı da faydasızdır.
Gammaz olmasa tilki pazarda gezer
Atasözü: 'Gammaz olmasa tilki pazarda gezer' - İhanet eden veya ispiyonlayan kişiler yüzünden birçok kişi zarar görür.
Geçmişe mazi, yenmişe kuzu derler
Atasözü: 'Geçmişe mazi, yenmişe kuzu derler' - Geçmiş olaylar unutulur, kazanan her zaman haklı çıkar.
Gel denilen yere gitmeye ar eyleme, gelme denilen yere gidip yerini dar eyleme
Atasözü: 'Gel denilen yere gitmeye ar eyleme, gelme denilen yere gidip yerini dar eyleme' - Davete icabet et, istenmediğin yere gitme.
Hanım kırarsa kaza, halayık kırarsa ceza
Atasözü: 'Hanım kırarsa kaza, halayık kırarsa ceza' - Aynı olayda güçlüye hoşgörü, zayıfa ceza verilmesini eleştirir.
Haramzade pazar bozar, helalzade pazar yapar
Atasözü: 'Haramzade pazar bozar, helalzade pazar yapar' - Haksız veya haram yollarla kazanılan şeyler topluma zarar verir; helal kazanç ise bereket getirir.
Hayır dile komşuna, hayır gele başına
Atasözü: 'Hayır dile komşuna, hayır gele başına' - Başkası için iyi dilekte bulunan, karşılığında kendisi de iyilik bulur.
Hayvan koklaşa koklaşa, insan konuşa konuşa
Atasözü: 'Hayvan koklaşa koklaşa, insan konuşa konuşa' - İnsanlar anlaşarak, konuşarak dost olur; iletişim ilişkilerin temelidir.
Hekimsiz, hâkimsiz memlekette oturma
Atasözü: 'Hekimsiz, hâkimsiz memlekette oturma' - Adalet ve sağlık olmayan yerde huzur olmaz.
Helalzade barıştırır, haramzade karıştırır
Atasözü: 'Helalzade barıştırır, haramzade karıştırır' - Temiz niyetli insan birleştirir, kötü niyetli insan ayrılık çıkarır.
Her ağaç kökünden kurur (çürür)
Atasözü: 'Her ağaç kökünden kurur (çürür)' - Bir varlık veya toplum, bozulmayı kendi içinden başlatır.
Herkesin ağzı torba değil ki büzesin
Atasözü: 'Herkesin ağzı torba değil ki büzesin' - İnsanların konuşmasını engelleyemezsin; herkes istediğini söyler.
Herkesin aklı bir olsa koyuna çoban bulunmaz
Atasözü: 'Herkesin aklı bir olsa koyuna çoban bulunmaz' - Herkes aynı düşüncede olsaydı, iş bölümü ve çeşitlilik olmazdı.
Herkesin arşınına göre bez vermezler
Atasözü: 'Herkesin arşınına göre bez vermezler' - Herkesin ölçüsüne veya isteğine göre davranmak mümkün değildir.
Herkesin yorulduğu yere han yapılmaz
Atasözü: 'Herkesin yorulduğu yere han yapılmaz' - Herkesin isteğine göre davranmak veya durmak mümkün değildir.
Hırsıza beyler de borçlu
Atasözü: 'Hırsıza beyler de borçlu' - Kötü insanlar bazen güçlülerin koruması altında olur.
Horoz evlenir, tavuk tellenir
Atasözü: 'Horoz evlenir, tavuk tellenir' - Bazı olaylarda asıl yük veya sonuç başkasına kalır.
İç güveyisi iç ağrısı
Atasözü: 'İç güveyisi iç ağrısı' - Aileye dışarıdan katılan kişi bazen sıkıntı kaynağı olur.
İki çıplak bir hamama yakışır
Atasözü: 'İki çıplak bir hamama yakışır' - Benzer durumda olan kişiler birbirine uygundur.
İki deliye bir uslu koymuşlar
Atasözü: 'İki deliye bir uslu koymuşlar' - Aklını kullanan kişi, dengesizlerin arasında bile dengeyi sağlar.
İmam osurursa, cemaat sıçar
Atasözü: 'İmam osurursa, cemaat sıçar' - Yöneticinin kötü örnek olması toplumu da bozar.
İnsan çeşit çeşit, yer damar damar
Atasözü: 'İnsan çeşit çeşit, yer damar damar' - Her insanın ve her yerin kendine özgü özellikleri vardır.
İnsanın kötüsü (fenası) olmaz; meğer ki parası olmaya
Atasözü: 'İnsanın kötüsü (fenası) olmaz; meğer ki parası olmaya' - İnsan fakir düşünce çevresi ondan uzaklaşır.
İti (köpeği) öldürene sürütürler
Atasözü: 'İti (köpeği) öldürene sürütürler' - Küçük kötülüğün cezası, büyük kötülüğe bırakılır.
İyiliğe ‘nereye gidiyorsun’ demişler, ‘kötülüğe’ demiş
Atasözü: 'İyiliğe nereye gidiyorsun demişler, kötülüğe demiş' - İyilik yapmak zor, kötülük yapmak kolaydır.
Kadının şamdanı altın olsa mumunu dikecek erkektir
Atasözü: 'Kadının şamdanı altın olsa mumunu dikecek erkektir' - Kadın ne kadar değerli olursa olsun, erkeğin desteğine ihtiyaç duyar.
Kadının yüzünün karası erkeğin elinin kınası
Atasözü: 'Kadının yüzünün karası erkeğin elinin kınası' - Kadının utancı kalıcı, erkeğin lekesi geçicidir.
Kambersiz düğün olmaz
Atasözü: 'Kambersiz düğün olmaz' - Bazı insanlar her olayda yer alır, onlarsız iş tamamlanmaz.
Kara haber tez duyulur
Atasözü: 'Kara haber tez duyulur' - Kötü haberler iyi haberlerden daha hızlı yayılır.
Kel ölür, sırma saçlı olur; kör ölür, badem gözlü olur
Atasözü: 'Kel ölür, sırma saçlı olur; kör ölür, badem gözlü olur' - Ölen kişinin ardından genellikle iyi konuşulur.
Kel yanında kabak anılmaz
Atasözü: 'Kel yanında kabak anılmaz' - Kişinin kusuruyla ilgili bir şey onun yanında söylenmez.
Kimse kendi memleketinde peygamber olmaz
Atasözü: 'Kimse kendi memleketinde peygamber olmaz' - İnsan, tanındığı çevrede değer görmez, yabancı yerde kıymet bulur.
Kişiyi vezir eden de karısı, rezil eden de
Atasözü: 'Kişiyi vezir eden de karısı, rezil eden de' - Erkeğin toplumdaki konumu, eşinin tutumuyla doğrudan ilgilidir.
Koyunun bulunmadığı yerde keçiye Abdurrahman Çelebi derler
Atasözü: 'Koyunun bulunmadığı yerde keçiye Abdurrahman Çelebi derler' - Asıl olanın yokluğunda değersiz olan önem kazanır.
Kötü haber tez duyulur
Atasözü: 'Kötü haber tez duyulur' – Kötü olaylar, iyi haberlere göre daha hızlı yayılır.
Kurunun yanında yaş da yanar
Atasözü: 'Kurunun yanında yaş da yanar' - Suçsuz olan da bazen suçluyla birlikte zarar görür.
Malı ongun olanın adı angın olur
Atasözü: 'Malı ongun olanın adı angın olur' - Zengin insanın itibarı ve ünü artar.
Mal melameti örter
Atasözü: 'Mal melameti örter' - Zenginlik, insanların kusurlarını gizler.
Mısır’daki sağır sultan bile duydu
Atasözü: 'Mısır’daki sağır sultan bile duydu' - Bir olay o kadar yayıldı ki herkesin haberi oldu.
Milletin ağzı torba değil ki büzesin
Atasözü: 'Milletin ağzı torba değil ki büzesin' - İnsanların konuşmasını engelleyemezsin, herkes istediğini söyler.
Misafir misafiri, ev sahibi ikisini de sevmez
Atasözü: 'Misafir misafiri, ev sahibi ikisini de sevmez' - Aynı ortamda benzer konumdakiler birbirini istemez, ev sahibi de bundan rahatsız olur.
Nerede birlik, orda dirlik
Atasözü: 'Nerede birlik, orda dirlik' - Birlik olan yerde huzur ve düzen olur.
Oğlan anası kapı arkası, kız anası minder kabası
Atasözü: 'Oğlan anası kapı arkası, kız anası minder kabası' - Evlilik hazırlığında iki tarafın farklı beklentileri olur.
Oğlan doğuran övünsün, kız doğuran dövünsün
Atasözü: 'Oğlan doğuran övünsün, kız doğuran dövünsün' - Toplumun eski dönemlerinde erkek çocuk daha değerli görülürdü.
Ölü evinde ağlamasını, düğünevinde gülmesini bilmeli
Atasözü: 'Ölü evinde ağlamasını, düğün evinde gülmesini bilmeli' - İnsan, bulunduğu yere ve duruma göre davranmalıdır.
Ölürse yer beğensin, ölmezse el beğensin
Atasözü: 'Ölürse yer beğensin, ölmezse el beğensin' - İnsan, ne yaparsa yapsın başkalarının eleştirisinden kurtulamaz.
Paranın yüzü sıcaktır
Atasözü: 'Paranın yüzü sıcaktır' - Parası olanın sözü geçer, parası olmayanın değeri azalır.
Paran varsa cümle âlem kulun, paran yoksa tımarhane yolun
Atasözü: 'Paran varsa cümle âlem kulun, paran yoksa tımarhane yolun' - Zengin olana herkes değer verir, fakir olana kimse yüz vermez.
Pekmez gibi malın olsun, Antakya’dan sinek gelir
Atasözü: 'Pekmez gibi malın olsun, Antakya’dan sinek gelir' - Zenginlik, uzak yerlerden bile insanları çeker.
Rağbet güzel ile zenginedir
Atasözü: 'Rağbet güzel ile zenginedir' - İlgi ve beğeni, güzelliğe ve zenginliğe yönelir.
Ramazanda yalan söyleyenin (oruç yiyenin) bayramda yüzü kara olsun
Atasözü: 'Ramazanda yalan söyleyenin bayramda yüzü kara olsun' - Dine veya toplumsal değerlere ihanet eden utanç duymalıdır.
Sakalım yok ki sözüm dinlensin
Atasözü: 'Sakalım yok ki sözüm dinlensin' - Deneyimsiz veya genç birinin sözüne değer verilmez.
Selam para, kelam para
Atasözü: 'Selam para, kelam para' - Günümüzde her şeyin bir karşılığı vardır.
Selin ağzı tutulur, elin ağzı tutulmaz
Atasözü: 'Selin ağzı tutulur, elin ağzı tutulmaz' - İnsanların konuşmasını engellemek zordur.
Sen dede ben dede, bu atı kim tımar ede
Atasözü: 'Sen dede ben dede, bu atı kim tımar ede' - Herkes yaşlı, deneyimli görünürse işi yapacak kimse kalmaz.
Sıçan geçer yol olur
Atasözü: 'Sıçan geçer yol olur' - Bir iş veya durum tekrarlanırsa herkes aynı yolu kullanır.
Söyleyene bakma, söyletene bak
Atasözü: 'Söyleyene bakma, söyletene bak' - Bir sözü kimin söylediğine değil, arkasındaki etkiye bak.
Su küçüğün, söz (sofra, yemek) büyüğün
Atasözü: 'Su küçüğün, söz (sofra, yemek) büyüğün' - Her yaşın ve makamın gerektirdiği saygı gösterilmelidir.
Suyu getiren de bir, testiyi kıran da
Atasözü: 'Suyu getiren de bir, testiyi kıran da' - İyilik yapanla hata yapan bazen aynı muameleyi görür.
Sürüden ayrılanı (ayrılan koyunu, kuzuyu) kurt kapar
Atasözü: 'Sürüden ayrılanı kurt kapar' - Toplumdan veya topluluktan ayrılan zarar görür.
Sütlüyü sürüden çıkarmazlar
Atasözü: 'Sütlüyü sürüden çıkarmazlar' - Yararlı olan kişi korunur, el üstünde tutulur.
Şüyuu vukuundan beter
Atasözü: 'Şüyuu vukuundan beter' - Bir olayın söylentisi, kendisinden daha kötü etki yapar.
Tutulmayan hırsız beyden büyüktür
Atasözü: 'Tutulmayan hırsız beyden büyüktür' - Yakalatmadığı sürece hilekâr kişi üstün görülür.
Üzüm üzüme baka baka kararır
Atasözü: 'Üzüm üzüme baka baka kararır' - İnsanlar birlikte yaşadıkları kişilere benzerler.
Vardığın yer körse, sen de bir gözünü kapa
Atasözü: 'Vardığın yer körse, sen de bir gözünü kapa' - Uyum sağlamak bazen en doğru davranıştır.
Var ne bilsin yok hâlinden
Atasözü: 'Var ne bilsin yok hâlinden' - Zengin, fakirin çektiği zorluğu anlayamaz.
Varsa (var mı) pulun herkes kulun; yoksa (yok mu) pulun dardır yolun
Atasözü: 'Varsa (var mı) pulun herkes kulun; yoksa (yok mu) pulun dardır yolun' - Parası olan saygı görür, fakir olan zorluk çeker.
Yabancı koyun kenara yatar
Atasözü: 'Yabancı koyun kenara yatar' - Yabancı olan kişi, bulunduğu yerde çekingen davranır.
Yağmur yağsın da varsın kerpiççi ağlasın
Atasözü: 'Yağmur yağsın da varsın kerpiççi ağlasın' - Genel yarar, bireysel zarardan daha önemlidir.
Yalnızlık, Allah’a mahsustur (yaraşır)
Atasözü: 'Yalnızlık, Allah’a mahsustur (yaraşır)' - İnsan toplumsal bir varlıktır; yalnız yaşamak doğru değildir.
Yalnız taş, duvar olmaz
Atasözü: 'Yalnız taş, duvar olmaz' - Birlik olmadan güçlü yapı kurulmaz.
Yaşın arasında (yanında) kuru da yanar
Atasözü: 'Yaşın arasında (yanında) kuru da yanar' - Suçlularla birlikte masumlar da zarar görebilir.
Yoksul, ata binse selam almaz
Atasözü: 'Yoksul, ata binse selam almaz' - Yoksul insan, varlıklı görünse bile toplumda değer görmez.
Yoksul âlâ ata binse selam almaz
Atasözü: 'Yoksul âlâ ata binse selam almaz' - Yoksul insan ne kadar iyi duruma gelse de değeri bilinmez.
Yüz yüzden utanır
Atasözü: 'Yüz yüzden utanır' - İnsanlar birbirlerinden utanır ve yanlış yapmamaya çalışır.
Zengin arabasını dağdan aşırır, fakir düz ovada yolunu şaşırır
Atasözü: 'Zengin arabasını dağdan aşırır, fakir düz ovada yolunu şaşırır' - Zengin her işin kolayını bulur, fakir ise basit şeylerde bile zorlanır.
Zenginin horozu bile yumurtlar
Atasözü: 'Zenginin horozu bile yumurtlar' - Zengin insanın her işi rast gider, imkânı olmayanın ise olmaz.
Zenginin malı züğürdün çenesini yorar
Atasözü: 'Zenginin malı züğürdün çenesini yorar' - Zenginlerin sahip oldukları, fakirlerin dilinde sürekli konuşulur.
Zengin kesesini döver, züğürt dizini
Atasözü: 'Zengin kesesini döver, züğürt dizini' - Zengin parasını artırmanın yollarını arar, fakir ise çaresizliğine yanar.
Zor kapıdan girerse, şeriat bacadan çıkar
Atasözü: 'Zor kapıdan girerse, şeriat bacadan çıkar' - Baskı ve zorbalık, düzeni ve adaleti bozar.
Züğürtlük, zadeliği bozar
Atasözü: 'Züğürtlük, zadeliği bozar' - Yoksulluk, kişinin soyluluğunu ve vakarını zedeler.
Zürefanın düşkünü, beyaz giyer kış günü
Atasözü: 'Zürefanın düşkünü, beyaz giyer kış günü' - Eskiden gösterişli olan kişi, elindekini yitirince uygun olmayan davranışlarda bulunur.