Tozlu Sözlük
Sorumluluk Temalı Atasözleri
Sorumluluk temasına ait atasözleri listesi.
Rastgele Atasözü
Sorumluluk Temalı Atasözleri
Acemi nalbant gâvur eşeğinde öğrenir
Atasözü: 'Acemi nalbant gâvur eşeğinde öğrenir' - Deneyimsiz kişiler hatalarını başkalarının üzerinde dener.
Adamak kolay, ödemek zordur
Atasözü: 'Adamak kolay, ödemek zordur' - Söz vermek kolaydır ama verilen sözü yerine getirmek zordur.
Ağanın gözü ata tımardır
Atasözü: 'Ağanın gözü ata tımardır' - Sahibinin ilgisi ve gözetimi, malın değerini artırır.
Aklınla rezil olursun, aklınla vezir olursun
Atasözü: 'Aklınla rezil olursun, aklınla vezir olursun' - Akıl doğru kullanılmazsa zarar, doğru kullanılırsa fayda getirir.
Almadığın hayvanın kuyruğunu tutma
Atasözü: 'Almadığın hayvanın kuyruğunu tutma' - Sorumluluğu sana ait olmayan işe karışma.
Ata binen nalını, mıhını arar
Atasözü: 'Ata binen nalını, mıhını arar' - Bir işe giren, o işin gerektirdiği araç ve hazırlıkları da ister.
Atına bakan ardına bakmaz
Atasözü: 'Atına bakan ardına bakmaz' - İşini düzgün yapan kişi, geleceğinden endişe etmez.
Azan kurda kızan köpek
Atasözü: 'Azan kurda kızan köpek' - Kendi hatalı olan başkasını suçlamamalıdır.
Baba koruk (erik) yer, oğlunun dişi kamaşır
Atasözü: 'Baba koruk yer, oğlunun dişi kamaşır' - Bazen birinin yaptığı işin sonucu, başkasını etkiler.
Baskısız yongayı yel alır; sahipsiz tarlayı sel alır
Atasözü: Baskısız yongayı yel alır; sahipsiz tarlayı sel alır - Sahip çıkılmayan şey zamanla yok olur veya bozulur.
Baş ol da istersen soğan başı ol
Atasözü: 'Baş ol da istersen soğan başı ol' - Lider olmak, küçük bir toplulukta bile olsa değerlidir.
Bekârın parasını it yer, yakasını bit
Atasözü: Bekârın parasını it yer, yakasını bit - Bekâr kişi parasını tutamaz, hem malını hem sağlığını yitirir.
Bekârlık maskaralık
Atasözü: Bekârlık maskaralık - Evlenmemiş kişi ciddiyetten uzak olur, sorumluluk bilinci azdır.
Beylik çeşmeden su içme
Atasözü: Beylik çeşmeden su içme - Herkese ait olan şeyden faydalanırken dikkatli ol; sorumlusu belirsizdir.
Bıldır yediği hurmalar, bu yıl götünü tırmalar
Atasözü: 'Bıldır yediği hurmalar, bu yıl götünü tırmalar' – Geçmişte yapılan hataların sonuçları bir gün mutlaka ortaya çıkar.
Bir deli kuyuya bir taş atar, kırk akıllı çıkaramazmış
Atasözü: Bir deli kuyuya bir taş atar, kırk akıllı çıkaramazmış - Düşüncesiz bir söz veya eylem, akıllı insanların bile çözmekte zorlanacağı sorunlar yaratabilir.
Bir mıh bir nal kurtarır, bir nal bir at kurtarır
Atasözü: Bir mıh bir nal kurtarır, bir nal bir at kurtarır - Küçük ayrıntılar büyük sonuçları belirler.
Borcun yoksa kefil ol, işin yoksa şahit ol
Atasözü: 'Borcun yoksa kefil ol, işin yoksa şahit ol' – Kendini ilgilendirmeyen işlere karışan kişi sonunda zararlı çıkar.
Borç iyi güne kalmaz
Atasözü: 'Borç iyi güne kalmaz' – Borçlar geciktirilmeden, en kısa sürede ödenmelidir.
Borçlunun dili kısa gerek
Atasözü: 'Borçlunun dili kısa gerek' – Borcu olan kişi mütevazı olmalı ve alçakgönüllülük göstermelidir.
Borç ödenir, kira ödenmez
Atasözü: 'Borç ödenir, kira ödenmez' – Bazı yükümlülükler bitmez; özellikle süreklilik gerektirenler.
Borç uzayınca kalır, dert uzayınca alır
Atasözü: 'Borç uzayınca kalır, dert uzayınca alır' – Sorunlar zamanında çözülmezse büyür ve içinden çıkılmaz hâle gelir.
Bugünkü (akşamın) işini yarına (sabaha) bırakma (koyma)
Atasözü: 'Bugünkü işini yarına bırakma' – Yapılabilecek işi ertelemeden zamanında bitirmek en doğrusudur.
Büyük başın derdi büyük olur
Atasözü: 'Büyük başın derdi büyük olur' – Sorumluluğu fazla olanın sıkıntısı da çok olur.
Çifte gelmeyen öküz olsun, işe gitmeyen oğlun
Atasözü: 'Çifte gelmeyen öküz olsun, işe gitmeyen oğlun' – Çalışmayan insan, faydasızdır; tembellik değersizleştirir.
Çocuğa iş, ardına sen düş
Atasözü: 'Çocuğa iş, ardına sen düş' – Çocuğa verilen işi takip etmek gerekir, aksi halde sonuç alınmaz.
Çocuğa iş buyuran, ardınca kendi gider
Atasözü: 'Çocuğa iş buyuran, ardınca kendi gider' – Sorumluluğu çocuğa bırakan, sonunda işi kendi yapmak zorunda kalır.
Çocuğu işe sal, ardınca sen var
Atasözü: 'Çocuğu işe sal, ardınca sen var' – Çocuğa bir görev verirsen onu kontrol etmek gerekir.
Çok el ya yağmaya ya yolmaya
Atasözü: 'Çok el ya yağmaya ya yolmaya' – Bir işe çok kişi karışırsa düzen bozulur veya zarar doğar.
Dağda bağın var, yüreğinde dağın var
Atasözü: 'Dağda bağın var, yüreğinde dağın var' – Sahip olunan her şey, beraberinde sorumluluk ve kaygı getirir.
Davul birinin boynunda, tokmak bir başkasının elinde
Atasözü: 'Davul birinin boynunda, tokmak bir başkasının elinde' – Sorumluluk birinde, yetki başkasındaysa iş yürümez.
Dede (dedesi) koruk yer, torununun dişi kamaşır
Atasözü: 'Dede koruk yer, torununun dişi kamaşır' – Ataların yaptığı yanlışların sonuçlarını sonraki nesiller çeker.
Deliye göre her gün bayram
Atasözü: 'Deliye göre her gün bayram' – Gerçeklerden habersiz olan kişi, her zaman keyif içindedir.
Derdin yoksa söylen, borcun yoksa evlen
Atasözü: 'Derdin yoksa söylen, borcun yoksa evlen' – Rahat bir yaşamı olan kişi yeni sorumluluklar edinmek ister.
Devenin derisi eşeğe yük olur
Atasözü: 'Devenin derisi eşeğe yük olur' – Her iş herkesin kaldırabileceği kadar değildir.
Deve yerine deve çöker
Atasözü: 'Deve yerine deve çöker' – Her işin yükünü kaldırabilecek kişi bellidir.
Devletin malı deniz, yemeyen domuz
Atasözü: 'Devletin malı deniz, yemeyen domuz' – Kamunun malını sorumsuzca tüketen anlayışı eleştirir.
Devlet oğul, mal tahıl, mülk değirmen
Atasözü: 'Devlet oğul, mal tahıl, mülk değirmen' – Hayattaki her şeyin sürekliliği çalışmaya ve bakıma bağlıdır.
Diken battığı yerden çıkar
Atasözü: 'Diken battığı yerden çıkar' – Sorun nerede doğduysa çözüm de orada aranmalıdır.
Elçiye zeval olmaz
Atasözü: 'Elçiye zeval olmaz' - Haberciye kötü davranılmaz, suç yüklenmez.
El eliyle yılan tutan, yarısını yalan tutar
Atasözü: 'El eliyle yılan tutan, yarısını yalan tutar' - Başkası aracılığıyla iş yapan kişi, sonuca tam ulaşamaz.
Emanete hıyanet olmaz
Atasözü: 'Emanete hıyanet olmaz' - Emanet edilen şeye ihanet etmek ahlâksızlıktır.
Emanet eşeğin yuları gevşek olur
Atasözü: 'Emanet eşeğin yuları gevşek olur' - Başkalarının malına kimse kendi malı kadar özen göstermez.
Erkek getirmeyi, kadın yetirmeyi bilmeli
Atasözü: 'Erkek getirmeyi, kadın yetirmeyi bilmeli' - Eşler görev ve sorumluluklarını dengeli biçimde yerine getirmelidir.
Eşeği dama çıkaran yine kendi indirir
Atasözü: 'Eşeği dama çıkaran yine kendi indirir' - Bir işi başlatan, sonuçlarını da üstlenmek zorundadır.
Eşeğin sahibinin dediği yere bağla da varsın kurt yesin
Atasözü: 'Eşeğin sahibinin dediği yere bağla da varsın kurt yesin' - Sorumluluk sahibinin kararına saygı duymak gerekir.
Eşeği süren (tırmalayan) osuruğuna katlanır
Atasözü: 'Eşeği süren osuruğuna katlanır' - Bir işi yapan, onun sıkıntısına da katlanmalıdır.
Eşeği yoldan çıkaran sıpanın oynaması
Atasözü: 'Eşeği yoldan çıkaran sıpanın oynaması' - Tecrübeli kişiyi yoldan çıkaran genellikle aceminin davranışıdır.
Eşek çamura çökerse sahibinden gayretlisi olmaz
Atasözü: 'Eşek çamura çökerse sahibinden gayretlisi olmaz' - Zor durumda olanın yardımına en çok yakınındaki koşar.
Evladın var mı, derdin var
Atasözü: 'Evladın var mı, derdin var' - Çocuk sahibi olmanın mutlulukla birlikte sorumluluk ve kaygı getirdiğini anlatır.
Evlenenle ev alana Allah yardım eder
Atasözü: 'Evlenenle ev alana Allah yardım eder' - Hayatta büyük sorumluluk alanlara Allah kolaylık sağlar.
Evli evine, köylü köyüne
Atasözü: 'Evli evine, köylü köyüne' - Herkesin kendi düzenine dönmesi gerektiğini anlatır.
Evlinin bir evi var, kiracının bin evi var
Atasözü: 'Evlinin bir evi var, kiracının bin evi var' - Bağlı olanın sınırı, özgür olanın seçeneği fazladır.
Evvel yediğim hurmalar, bugün kıçımı tırmalar
Atasözü: 'Evvel yediğim hurmalar, bugün kıçımı tırmalar' - Geçmişte yapılan hataların sonuçları sonradan ortaya çıkar.
Günah benden gitti (gitsin)
Atasözü: 'Günah benden gitti (gitsin)' - Sorumluluk artık benden çıktı, yaptığından kendisi sorumludur.
Hamama giren terler
Atasözü: 'Hamama giren terler' - Bir işe giren kişi o işin gerektirdiği zahmete katlanmalıdır.
Hancı sarhoş yolcu sarhoş
Atasözü: 'Hancı sarhoş yolcu sarhoş' - İşini ciddiye almayanlar bir araya gelirse sonuç olumsuz olur.
Herkesin ettiği yoluna gelir
Atasözü: 'Herkesin ettiği yoluna gelir' - İnsan ne yaparsa karşılığını kendisi görür.
Herkes ne ederse kendine eder
Atasözü: 'Herkes ne ederse kendine eder' - İnsan yaptığı iyilik ya da kötülüğün sonucunu kendisi görür.
Her kimin bağı var, yüreğinde dağı var
Atasözü: 'Her kimin bağı var, yüreğinde dağı var' - Mülkü, işi veya sorumluluğu olanın derdi de olur.
Her koyun kendi bacağından asılır
Atasözü: 'Her koyun kendi bacağından asılır' - Herkes kendi yaptığından sorumludur.
Hesabını bilmeyen kasap, ne satır bırakır ne masat
Atasözü: 'Hesabını bilmeyen kasap, ne satır bırakır ne masat' - İşini planlamayan kişi, elindekini de kaybeder.
Ismarlama hac, hac olmaz
Atasözü: 'Ismarlama hac, hac olmaz' - İbadet başkasına yaptırılarak yerine getirilmez.
İki el bir baş içindir
Atasözü: 'İki el bir baş içindir' - İnsan kendine yardım etmeyi bilmeli, başkasına güvenmemeli.
İmam osurursa, cemaat sıçar
Atasözü: 'İmam osurursa, cemaat sıçar' - Yöneticinin kötü örnek olması toplumu da bozar.
İnek gibi süt vermeyen, öküz gibi kutan sürer
Atasözü: 'İnek gibi süt vermeyen, öküz gibi kutan sürer' - Verimsiz olan, sonunda daha ağır işte çalışır.
İnsan yükü (eti) ağırdır
Atasözü: 'İnsan yükü (eti) ağırdır' - İnsan taşımak, sorumluluk almak kadar zor bir iştir.
İşin yoksa şahit ol, paran çoksa kefil ol
Atasözü: 'İşin yoksa şahit ol, paran çoksa kefil ol' - Gereksiz risklere girme; yoksa başın derde girer.
Kabahat samur kürk olsa kimse sırtına almaz
Atasözü: 'Kabahat samur kürk olsa kimse sırtına almaz' - Hiç kimse suçunu kabul etmez.
Kendi düşen ağlamaz
Atasözü: 'Kendi düşen ağlamaz' - İnsan kendi hatasının sonucuna katlanmalıdır.
Keyif benim, köy Mehmet Ağa’nın
Atasözü: 'Keyif benim, köy Mehmet Ağa’nın' - Bir işte yetki olmadan keyfine göre davranmak doğru değildir.
Kimin ki bağı var, yüreğinde dağı var
Atasözü: 'Kimin ki bağı var, yüreğinde dağı var' - Malı olanın kaygısı da çok olur.
Kimse kimsenin çukurunu doldurmaz
Atasözü: 'Kimse kimsenin çukurunu doldurmaz' - Her insanın eksikliğini kendi gidermesi gerekir.
Kişinin kendine ettiğini kimse edemez
Atasözü: 'Kişinin kendine ettiğini kimse edemez' - İnsan bazen kendi hatalarıyla kendine zarar verir.
Koça boynuzu yük değil
Atasözü: 'Koça boynuzu yük değil' – Güçlü kimseye kendi yükü ağır gelmez.
Kör (kesmez) bıçak ele (yavuz), iş bilmeyen avrat dile (yavuz)
Atasözü: 'Kör (kesmez) bıçak ele (yavuz), iş bilmeyen avrat dile (yavuz)' – İşini bilmeyen, suçu alete veya başkasına atar.
Kul azmayınca Hak yazmaz
Atasözü: 'Kul azmayınca Hak yazmaz' - İnsan kendi hatasıyla felaketi davet eder.
Kurunun yanında yaş da yanar
Atasözü: 'Kurunun yanında yaş da yanar' - Suçsuz olan da bazen suçluyla birlikte zarar görür.
Oğlan yetir, kız yetir; ağır yükü sen götür
Atasözü: 'Oğlan yetir, kız yetir; ağır yükü sen götür' - Çocuk büyütmek zordur, yükü anne-baba çeker.
Öküze boynuzu yük olmaz (ağır gelmez)
Atasözü: 'Öküze boynuzu yük olmaz' - İnsan, alıştığı yükü ağır hissetmez.
Önce can sonra canan
Atasözü: 'Önce can sonra canan' - İnsanın önce kendini, sonra başkalarını düşünmesi gerekir.
Önde giden yorulur, arkada kalan soyulur
Atasözü: 'Önde giden yorulur, arkada kalan soyulur' - Her iki durumda da zorluk vardır; hem önde olmak hem geride kalmak sıkıntı getirir.
Paran çoksa (borcun yoksa) kefil ol, işin yoksa şahit ol
Atasözü: 'Paran çoksa kefil ol, işin yoksa şahit ol' - Kefillik ve şahitlik riskli işlerdir, dikkatli olunmalıdır.
Parayı veren düdüğü çalar
Atasözü: 'Parayı veren düdüğü çalar' - Bedel ödeyen, söz sahibi olur.
Sahipsiz eve it buyruk
Atasözü: 'Sahipsiz eve it buyruk' - Sahibi olmayan yer veya iş başkaları tarafından kötüye kullanılır.
Sana vereyim bir öğüt, kendi ununu kendin öğüt
Atasözü: 'Sana vereyim bir öğüt, kendi ununu kendin öğüt' - İşini başkasına bırakma, kendi işini kendin yap.
Sen ağa ben ağa, koyunları (inekleri) kim sağa?
Atasözü: 'Sen ağa ben ağa, koyunları kim sağa?' - Herkes yönetici olursa, işi yapacak kimse kalmaz.
Sen zot ben zot, ata kim vere ot
Atasözü: 'Sen zot ben zot, ata kim vere ot' - Herkes bilgisiz veya tembel olursa iş yapılmaz.
Söz ağızdan çıkar
Atasözü: 'Söz ağızdan çıkar' - Söz söylendikten sonra geri alınamaz.
Suç samur kürk olsa kimse üstüne almaz
Atasözü: 'Suç samur kürk olsa kimse üstüne almaz' - Kimse kendi hatasını kabul etmek istemez.
Suçu gelin etmişler, kimse güveyi girmemiş
Atasözü: 'Suçu gelin etmişler, kimse güveyi girmemiş' - Kimse suçluluk üstlenmek istemez.
Sürüyü güden kurdu görür
Atasözü: 'Sürüyü güden kurdu görür' - Sorumluluk alan kişi tehlikeyi önceden fark eder.
Testi kırılsa da kulpu elde kalır
Atasözü: 'Testi kırılsa da kulpu elde kalır' - Bir olayın ardından mutlaka bir iz veya sorumluluk kalır.
Usta maymun kamçı istemez
Atasözü: 'Usta maymun kamçı istemez' - Tecrübeli kişi ne yapacağını bilir, yönlendirmeye gerek yoktur.
Uşağı işe koş, sen de ardına düş
Atasözü: 'Uşağı işe koş, sen de ardına düş' - Bir işin yapıldığından emin olmak için kontrolü elden bırakma.
Ürümesini bilmeyen köpek, sürüye kurt getirir
Atasözü: 'Ürümesini bilmeyen köpek, sürüye kurt getirir' - Bilgisiz kişi hem kendine hem çevresine zarar verir.
Veresiye (borca) şarap içen, iki kez (kere) sarhoş olur
Atasözü: 'Veresiye (borca) şarap içen, iki kez (kere) sarhoş olur' - Borca yapılan zevk iki kat zarar getirir.
Ver yiyeyim, ört uyuyayım; gözle, canım çıkmasın
Atasözü: 'Ver yiyeyim, ört uyuyayım; gözle, canım çıkmasın' - Her isteği başkalarından beklemek yanlıştır.
Vurduğunu öldür, yedirdiğini doyur
Atasözü: 'Vurduğunu öldür, yedirdiğini doyur' - Yapacağın işi yarım bırakma, kararlı ol.
Ya bu deveyi gütmeli ya bu diyardan gitmeli
Atasözü: 'Ya bu deveyi gütmeli ya bu diyardan gitmeli' - Bir işe giriştiysen şartlarını kabullen, yoksa çekil.
Yarım hekim candan eder, yarım hoca dinden eder
Atasözü: 'Yarım hekim candan eder, yarım hoca dinden eder' - Bilgisiz kişiler, iyilik yapmak isterken zarar verir.
Yaş kesen baş keser
Atasözü: 'Yaş kesen baş keser' - Doğaya zarar veren, yaşamı yok eder.
Yatanın yürüyene borcu var
Atasözü: 'Yatanın yürüyene borcu var' - Çalışmayan, çalışanlara muhtaç olur.
Yayı, atıcısına vermeli
Atasözü: 'Yayı, atıcısına vermeli' - İş, ehline verilmelidir.
Yazın gölge kovan, kışın karın ovar
Atasözü: 'Yazın gölge kovan, kışın karın ovar' - Tembel insanın rahatlığı geçicidir, sonunda sıkıntı çeker.
Yük altında (yüklü) eşek anırmaz
Atasözü: 'Yük altında (yüklü) eşek anırmaz' - Gerçekten ağır iş yükü olan kişi, yakınmaya vakit bulamaz.
Yük altında eşek kalır
Atasözü: 'Yük altında eşek kalır' - Gücünü aşan işin altına giren, sonunda zarar görür.
Yürük at kamçı değdirmez
Atasözü: 'Yürük at kamçı değdirmez' - İşini bilen, çalışkan kişiyi sürekli dürtmek gerekmez.
Zora, beylerin borcu var
Atasözü: 'Zora, beylerin borcu var' - Zor zamanlarda güçlü ve cesur kişiler öne çıkmalıdır.